ABC zleceń giełdowych

Giełda Papierów Wartościowych oferuje inwestorom kilka rodzajów zleceń, których zainteresowany kupnem inwestor może użyć do zakupu instrumentów. Odpowiednie ich użycie może skutkować maksymalizacją zysków lub ograniczeniem strat przy nietrafionej inwestycji. Warszawski parkiet korzysta z systemu WARSET, który umożliwia składanie różnych typów zleceń, dzięki czemu inwestor może efektywniej pomnażać swój kapitał.

Głównym podziałem typu transakcji jest podział ze względu na cenę, tj. bez limitu ceny i z limitem ceny. Do tej pierwszej grupy zaliczamy trzy rodzaje zleceń:

 

Najprostszym zleceniem i praktycznie gwarantującym realizację transakcji (pod warunkiem istnienia zlecenia przeciwstawnego) jest zlecenie po każdej cenie (PKC). Zlecenie PKC może być złożone w każdej fazie notowań, zarówno w systemie notowań ciągłych, jak i jednolitych, z wyjątkiem fazy interwencji i dogrywki. Jeżeli w fazie notowań ciągłych nie ma ofert przeciwstawnych z limitem ceny, które zapewnią pełną realizację transakcji PKC, następuje proces równoważenia rynku, a zlecenie PKC traci ważność. Proces równoważenia rynku zostaje uruchomiony, gdy istnieje rozbieżności między popytem a podażą i konieczne jest ustalenie nowego kursu odniesienia. Należy jednak pamiętać, że zlecenie typu PKC nie jest przyjmowane na pierwszą sesję notowań danego waloru oraz dla praw poboru i warrantów.

 

Kolejnym typem zlecenia jest PCR - po cenie rynkowej. Zlecenie tego typu zostaje zrealizowane po cenie najlepszego zlecenia przeciwstawnego. Może ono zostać wprowadzone do systemu w każdej fazie notowań z wyłączeniem okresu równoważenia. Co istotne, niezrealizowana część transakcji PCR, staje się zleceniem z limitem ceny, równym kursowi po jakim została zrealizowana ostatnia transakcja.

 

Ostatnim typem zlecenia bez limitu ceny jest zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO). Ten typ zlecenia można składać w fazie przyjmowania zleceń na otwarcie i zamknięcie systemu notowań ciągłych i jednolitych oraz w fazie równoważenia rynku. Ta część transakcji, która nie zostanie zrealizowana po cenie rynkowej na otwarcie, staje się zleceniem z limitem ceny o wartości ceny rynkowej na otwarcie. Odpowiednio dla pozostałych faz rynku, limit ceny tego zlecenia będzie ustawiony na poziomie wartości kursu zamknięcia lub równoważenia rynku. Podobnie jak zlecenie typu PKC, PCRO również nie jest przyjmowane w pierwszy dzień notowań waloru oraz dla praw poboru i warrantów.

 

Zlecenia PKC oraz PCR umożliwiają ustawienie dodatkowych warunków realizacji, są to:

 

• Wmin - z minimalną wielkością wykonania - jeśli w arkuszu zleceń nie będzie zlecenia przeciwstawnego, które zapewni realizację zlecenia w wielkości co najmniej Wmin, zlecenie nie zostanie zrealizowane.
• LimAkt - zlecenie z limitem aktywacji - dzięki temu warunkowi inwestor ma możliwość dokładnego określenia kursu, który uaktywni zlecenie, co pozwoli na ograniczenie strat lub zmaksymalizowanie zysków.
• WUJ - warunek wielkości ujawnianej. Stosowany jest w celu powstrzymania nagłych spadków lub wzrostów kursów, gdyż inwestor składający duże zlecenie kupna lub sprzedaży waloru, może spowodować pojawienie się dużego popytu lub podaży waloru. Poprzez ustawienie tego warunku, zlecenie jest dzielone na wiele mniejszych zleceń o wielkości WUJ, które wykonywane są po sobie. Warunek stosowany głównie przez dużych inwestorów.

 

Drugim typem zlecenia obsługiwanego przez WARSET jest zlecenie z limitem ceny. W transakcji z limitem ceny inwestor precyzyjnie określa cenę po jakiej chce kupić lub sprzedać papier wartościowy. W przypadku zleceń kupna, jest to cena, stanowiąca granicę, powyżej której inwestor nie chce kupić papierów. Natomiast przy zleceniu sprzedaży, jest to cena poniżej której inwestor nie chce sprzedać papierów.

 

Termin wykonywania zleceń

 

Zlecenia giełdowe mogą mięć różny termin wykonania. Na rynku wyróżnia się takie termin jak: np. ważność domyślna, do określonej daty, do końca sesji, do pierwszego wykonania lub wykonaj i anuluj.

 

• Wartość domyślna (DOM) - nie ma określonego terminu ważności i pozostaje w arkuszu zleceń aż do momentu jego realizacji lub do chwili wycofania przez inwestora.
• Zlecenie do pierwszego wykonania (WIN) - jest ważne do czasu zawarcia pierwszej transakcji związanej ze zleceniem, niezrealizowana część zostaje anulowana.
• Wykonaj i anuluj (WA) - umożliwia zakup określonej ilości waloru – zlecenie nie może zostać zrealizowane częściowo. W przypadku niemożliwości realizacji zlecenia w całości jest ono odrzucane.

 

Każdy inwestor powinien pamiętać, że system WARSET realizuje zlecenia w odpowiedniej kolejności:

 

1. Zlecenia PKC,
2. Zlecenia kupna z limitem ceny wyższym lub zlecenia sprzedaży z limitem ceny niższym od kursu wyznaczonego,
3. Zlecenia PCRO,
4. Zlecenia z limitem ceny równym kursowi wyznaczonemu,
5. Jako ostatnie realizuje się zlecenia z warunkiem limitu aktywacji.

 

System WARSET zainstalowany na GPW daje nie tylko możliwość zdalnego składania zleceń, ale również, dzięki możliwości złożenia różnego typu zleceń, umożliwia zabezpieczenie przed stratami oraz bardziej optymalne ulokowanie kapitał.

 

Opracowanie: