Prawo do dywidendy w teorii

Istnieje szereg praw, które przysługują akcjonariuszom spółki. Będąc jej właścicielem, każdy akcjonariusz ma również prawo do czerpania korzyści finansowych z tego tytułu. To właśnie prawo do dywidendy, w ramach praw majątkowych, stanowi jeden z istotniejszych przywilejów akcjonariuszy.

 

W myśl Kodeksu Spółek Handlowych (art. 347), każdy akcjonariusz spółki ma prawo do udziału w jej zysku wskazanym w sprawozdaniu finansowym. Nikt i w żaden sposób, jak to np. jest w przypadku prawa poboru, nie może pozbawić akcjonariusza jego prawa do dywidendy. Przysługiwanie prawa nie jest jednak równoznaczne z otrzymaniem udziału w zyskach. Podstawą realizacji prawa do dywidendy jest wypracowanie przez spółkę zysku w danym roku obrachunkowym oraz przekazanie, przez Walne Zgromadzenie, części tego zysku do podziału dla akcjonariuszy.

 

Organem decyzyjnym w zakresie podjęcia uchwały o przeznaczenie zysku jest Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (WZA) spółki. W przypadku, kiedy WZA zdecyduje się wypłacić zysk akcjonariuszom, to jego podział następuje w stosunku do liczby posiadanych akcji lub w stosunku do dokonanych wpłat na akcje, jeżeli akcje nie zostały jeszcze opłacone (KSH, art. 347 § 2), oczywiście jeżeli statut nie stanowi inaczej.

 

Zgodnie z KSH spółka nie może wypłacić zysku, jeżeli w poprzednich latach osiągnęła ona straty i nie zostały one jeszcze w pełni pokryte. Ponadto w wielu spółkach, już w statucie, dokonane są zapisy nakazujące tworzenie różnych funduszy rezerwowych lub kapitałowych. Dopiero po przeprowadzeniu stosownych odpisów na te kapitały i fundusze można mówić o zysku pozostałym do ewentualnego podziału między akcjonariuszy. Należy również pamiętać, że część zysku spółka musi przeznaczyć na kapitał zapasowy. Jest to co najmniej 8 proc. za dany rok, dopóki kapitał ten nie osiągnie co najmniej 1/3 kapitału zakładowego.

 

Czym jest dywidenda?

Dywidenda to inaczej zysk przypadający na jedną akcję. Uprawniona do jej otrzymania jest osoba, która w dniu powzięcia przez WZA uchwały o podziale zysku, bądź też w innym dniu wyznaczonym w ciągu 2 miesięcy od powzięcia uchwały (art. 348 § 2), będzie właścicielem akcji. W spółce publicznej, WZ ustala dzień dywidendy oraz termin wypłaty dywidendy, przy czym dzień dywidendy może być wyznaczony na dzień powzięcia uchwały albo w ciągu kolejnych trzech miesięcy, licząc od tego dnia (art. 348 § 3). W sytuacji, kiedy spółka posiada środki wystarczające na wypłatę, akcjonariusze mogą liczyć na wypłatę dywidendy w postaci zaliczkowej.

 

Wszystkie wytyczne dotyczące prawa do dywidendy w spółce publicznej sprecyzowane są w KSH. W myśl tych przepisów prawo to powinno być skonkretyzowane przez następujące elementy:

 

• dzień dywidendy, który pozwala na wyznaczenie grupy akcjonariuszy uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy (art. 348 § 2)
• termin wypłaty dywidendy - podwójne uwarunkowanie przyznania akcjonariuszowi spółki publicznej prawa do dywidendy przez wskazanie dnia dywidendy, a następnie terminu wypłaty dywidendy, zostało przewidziane tylko w stosunku do spółki publicznej (art. 348 § 3)
• rodzaj dywidendy wynikający ze statusu – akcje mogą uprawniać do zwykłej dywidendy, tj. z zysku podzielonego proporcjonalnie do liczby akcji lub dywidendy uprzywilejowanej, która jednak przewyższa nie więcej niż o połowę dywidendę przeznaczoną do wypłaty akcjonariuszom uprawnionym z akcji nieuprzywilejowanych, chyba że chodzi o akcje nieme, z którymi może być związana wyższa dywidenda (art. 353)
• datę, od której nowe akcje uczestniczą w dywidendzie (art. 432 § 1).

 

Wymienia się pięć rodzajów dywidendy pieniężnej:

 

• systematyczna, gdzie firma planuje utrzymać częstość wypłat w przyszłości;
• dodatkowa, która jest zwykle wypłacana razem z systematyczną dywidendą pieniężną;
• specjalna – są to wypłaty, które ze względu na wyjątkowy wzrost funduszy raczej na pewno nie zostaną powtórzone w przyszłości;
• likwidacyjna, która jest stosowana w przypadku, gdy zatrzymany zysk jest już wykorzystany, a przedsiębiorstwo nie potrzebuje aktualnie funduszy na zabezpieczenie zobowiązań;
• rezydualna – jest wypłacona jako reszta z zysku pozostałego po sfinansowaniu optymalnego budżetu inwestycyjnego.  

Akcje z prawem do dywidendy

 

Jak już wcześniej było wspomniane, dywidenda jest wypłacana wszystkim akcjonariuszom, którzy posiadają akcje spółki w dniu przyjętym jako dzień ustalenia prawa do dywidendy. Możliwość nabycia akcji z prawem do dywidendy daje giełda. Ostatnim dniem uprawniającym do nabycia akcji z prawem do dywidendy jest dzień sesji giełdowej na 3 dni przed dniem ustalonym przez WZA. Niemniej, akcjonariusz nie musi trzymać tych akcji aż do dnia ustalenia prawa do dywidendy. Następnego dnia po ostatnim dniu uprawniającym do nabycia akcji z prawem do dywidendy może akcje sprzedać zachowując prawo do wypłaty dywidendy.

 

Dywidenda a cena akcji

 

Wszystkie zlecenia na akcje z prawem do dywidendy, które nie zostały zrealizowane ostatniego dnia uprawniającego do nabycia akcji z prawem do dywidendy, oznaczane na giełdzie literką „D”, zostają po sesji anulowane. Na następnej sesji giełdowej kurs akcji podawany jest z oznaczeniem „bd”, czyli bez dywidendy. Kursem odniesienia na pierwszą sesję po dni D jest, w systemie notowań ciągłych, ostatni kurs zamknięcia pomniejszony o wartość dywidendy na jedną akcję. W przypadku systemu notowań jednolitych, kurem tym jest ostatni kurs jednolity pomniejszony o wartość dywidendy na jedną akcję.

 

Polityka dywidend

 

Politykę dywidendową spółki określa się jako decyzje rozstrzygające o tym, ile wygenerowanego przez firmę zysku wypłacić w postaci dywidendy, a ile zatrzymać w firmie i przeznaczyć na cele rozwojowe. W tej polityce spółki można wyodrębnić trzy podejścia. Pierwszym rozwiązaniem, najatrakcyjniejszym dla akcjonariuszy, jest przeznaczenie całości zysku przedsiębiorstwa na wypłatę dywidendy. Drugim, również skrajnym podejściem, jest przeznaczenie całego wygenerowanego zysku na inwestycję. Z kolei trzecim, kompromisowym rozwiązaniem, jest podzielenie zysku przedsiębiorstwa z przeznaczeniem na wypłatę dywidendy oraz częścią przeznaczoną na inwestycje.

 

Opracowanie: